Тілдің дыбысталу мәдениеті. [Ң] дыбысы

Іс-әрекет

кезеңдері

Тәрбиешінің әрекеті

Балалардың әрекеті

Мотивациялық-қозғаушылық

Шаттық шеңбері:

«Амансың ба, алтын күн!» 01-«Г»-№3

Кіріспе

Тақтадағы тон киген баланың суретіне назар аудартады.

-Мен қазір сендерге өлең оқып беремін.

Сендер мұқият тыңдап, менің қандай дыбысқа екпін түсіріп айтатынымды (немесе созып айтатынымды) табыңдар:

Тоң-ң-ңдым деп тон кидім,

Тонымды оң-ң-ң кидім.

Бәрі бірге айтады.

Суретке назар аударады.

Өленді тыңдап, [ң] дыбысының созылып айтылғанын анықтайды.

Ұйымдастыру–

іздестіру

Жаңа тақырып

Дыбысты анық айтып жаттығамыз.

-[ң] дыбысын дұрыс айтып үйренейік: алдымен аузымызды ашамыз,тіліміздің арғы жағын таңдайымызға тигіземіз,енді дыбысты айтамыз: [ң-ң-ң-ң]

-[ң] дыбысы дауысты ма, әлде дауыссыз ба?...Неге дауыссыз дыбыс?...Оны қандай дөнгелекпен белгілейміз?...[ң] дыбысын айтқанда ауа мұрнымыздан шыға ма, әлде аузымыздан шыға ма?

Қолдарын мұрындарына тақатып айтқызып көру, бақылату.

Артикуляциялық жаттығу [н] мен [ң]

Тәрбиеші [н] дыбысы мен [ң] дыбысын анық айтып көрсетеді, екеуінің дыбысталуы ұқсас болғанмен мүлдем екі бөлек дыбыс екенін түсіндіреді:

-[н]-тіліміздің ұшы жоғарғы тісіміздің арғы жағына тиеді

-[ң]-тіліміздің арғы жағы таңдайымызға тиеді.

Айтылу тәртібін сақтап [ң]

дыбысын анық айтады.

-[ң] дыбысы дауыссыз дыбыс.

-Өйткені, [ң] дыбысын айтқанда тіліміз кедергі жасайды.

-Ауа мұрынымыздан шығады

Екі дыбысты тәрбиешімен бірге айтып салыстырады.

Екі дыбысты бірге, жеке қайталап айтады.

.

Дидактикалық ойын: «Дыбысты ұста»

Құрамында [ң] мен [н] дыбыстары бар сөздерді айтады. Егерде [ң] дыбысы естілсе,

бір рет, [н] дыбысы естілсе екі рет шапалақ-

тауды ұсынады

Сергіту сәті:

Сөздік жұмысы:

Тон-шуба, тоңу-мерзнуть,оңды-хороший,

өңді-красивый

Суретпен жұмыс:

-Алдымен суреттерді атап шығыңдар.

- [ң] дыбысы кездесетін сөздерді тауып, қарындашпен қоршап қойыңдар.

Дидактикалық ойын: «Сөз ойла»

[Ң] дыбысынан басталатын сөз тауып айтуды ұсынады.

-[Ң] дыбысынан басталатын сөздер бар ма екен?

Балалар таппаған соң, [ң] дыбысынан еш-

қандай сөздің басталмайтынын түсіндіреді.

-[Ң] дыбысы сөздің ортасында немесе соңында тұрады, мысалы: таң, тоңдым

Тыныс алу жаттығуы:

Шешіліп қап қолғабым,

Тоңып қалды қолдарым.

Саспаймын мен, білемін,

Жылынудйң жолдарын.

Ү-ү-ү-ү-ф

Жаңылтпаштан жаңылма:

Шұңғыл шұңқыр,

Шұңқыр шұңғыл.

Атты таң,

Болма таң.

[ң] дыбысын естігенде бір рет,[н] дыбысын естігенде екі рет шапалақ ұрады.

Нан қоқымын шашпаңдар,

Жерде жатса баспаңдар.

Теріп алып қастерлеп,

Торғайларға тастаңдар.

Бәрі бірге, жеке-жеке қайталайды.

[ң] дыбысы кездесетін сөздерді тауып, қарындашпен қоршайды

[Ң] дыбысынан басталатын сөз табуға тырысады.

[Ң] дыбысынан басталатын сөздер таппағанын айтады.

Өлең жолдарын бірге айтады, айтып болған соң, мұрынмен тыныс алып, ауызбен баяу дем шығару кезінде қолдарын үрлейді.

Жаңылтпашты бәрі бірге, жеке айтуға тырысты.

Рефлексивті-түзетушілік

Қорытындылау:

-Бүгін қандай дыбыспен таныстық?

-[Ң] дыбысы қандай дыбыс?

«Жүректен жүрекке» шеңбері

Жақсылыққа құмармыз,

Жақсы адам боп шығамыз.

Таза сәби жүректен,

Қабылдаңыз мың алғыс!

[Ң] дыбысымен таныстық

Дауыссыз дыбыс