ФÆНДЫР
Сырдон Ныхасы
Ирон музыкалон инструменттæ
- Дала фæндыр.
- Хъисын фæндыр.
- Ирон фæндыр,
- Къæрцгæнæнтæ.
- Уадындз.
Кадæггæнджытæ
Ирон фæндыры тыххæй æмбисæндтæ
- Ирон фæндыр- зæрдæйы уидаг.
- -Ирон фæндыр-маст рохгæнæг.
- -Ирон фæндыр- зæрдæйы сагъæсты айдæн.
- -Ирон фæндыр-нæ культурæйы цырагъдар.
- -Ирон фæндыр- зæрдæйы æвдадзы хос.
Ирон литературæйы урок 5-æм къласы
ТЕМÆ: «...Ацы уæззау тугкалæн бонты Кудзийы лæвар фæндыр иу хорз хæстоны бæрц ахады тохы быдыры...». Болататы Бечыр.
(Булкъаты Михалы уацау «Нæмыгдзæф фæныр»-мæ гæсгæ)
Нæртон фæндыр,дæ кад æмæ дæ намыс
Æнустæм цардамонд хæссæнт.
Дæу фæрцы базыртæ æрзайынц,
Ды дæ æвдадзы хос мæнæн…
НЫСАН.
- 1. Уацмыс тематикон æвзæрст ракæнын
- 2. Скъоладзаутæм рæзын кæнын уарзондзинад музыкæмæ, ирон фæндырмæ, нæ историмæ, лæгдзинадмæ.
- 3. Сывæллæтты æфтауын хи хъуыдытыл.
Урочы пълан
- 1. Сюжет.
- 2. Фæлгонцтæ.
- 3. Аивадон мадзæлттæ.
4. Дзургæ ныхасы рæзтыл бакусын
Фыдыбæстæйы Стыр хæст
Хæсты тыххæй æмбисæндтæ
Хæсты мард лæгæн йæ зарæг дардыл хъуысы
- Хæсты фæнык не 'мбийы.
- Адæм туг цы хæсты ныккалдтой, уым фидыдæн æнæ 'рцæугæ нæй.
- Хъæбатыр хæстон быдыры рабæрæг вæййы.
Хæстон темæйыл уацмыстæ
- Кочысаты Мухырбег «Фыдыбæстæ».
- Бестауты Гиорги «Саби ма фенæд хæст».
- Елехъоты Мурат «Фыстæг хæсты быдырæй»
- Баситы Дзамболат «Адæмы маст» .
- Саулохты Мухтар «Хæстон цуаны».
Терминтæ Дзырдуат
- Нæмыгдзæф-раненый.
- Ӕ мбисонд Колгæ—зонт.
- Пейзаж
- Хъайтар Тыртына—белка.
Альпинист-хæхтæм схизæг
- Монолог
- Диалог Къада— ручей,мельница.
Къордты куысты хæслæвæрдтæ
- 1.Зæрдыл æрлæууын кæнын ,цы у диалог, ссарын диалогтæ тексты, аив кæсынмæ сæ цæттæ кæнын.
- 2. Ссарын мадзал Хъуырнайы «бæллæхы хъуыддагæй фервæзын кæнынмæ», йæ фæлварæн ын нæ аивгæйæ.
Уацмысы фæлгонцтæ.
- Æвæрццæг
- Æппæрццæг
- Бечыр
- Хæстæндзарджытæ
- Дзамболат
- Кудзи
- Гыцци
- Скворцов
Аивадон мадзæлттæ
- Диалогтæ æмæ монологтæ. Диалог гыцциимæ Монолог (Дзамболаты мидхъуыдытæ).
- Юмор : В. Чкалов дæ хæдтæхæг сæрфынмæ дæр нæ бауагътаид. Бæдæйнаг Хъуырна, мæнæй дын иу къусы дзаг æхсыр; «парашютист» æнæбæллæх æрбадт; дыууæ колгæимæ рагæпп кодта хæдзары сæрæй..., йæ тъæпп зæххыл фæцыдис.
- Арфæтæ . Цард дын фæуæд мæ уд; .циндзинæдтæ дыл цæуæд; дæ цæрæнбон бирæ уæд; уæ рынтæ ахæрон
Бечыры характеристикæ
Бечыр
Миниуджытæ:
Ныфсджын , тæппуд, хъомыл,
хылуарзаг, æвзонг, скъола-
дзау, хъæбатыр, зæрдæхæлар,
хиуарзон, æгъдауджын,
æгад, кадагур, зивæггæнаг,
куыстуарзон,
хистæр-кæстæр зонæг,
хъайтар…
Бечыр фæзминаг кæй хуыдта
Валерий Чкалов
Гаврош
( фр. Gavroche )
- Персонаж романа Виктора Гюго « Отверженные », жизнерадостный , дерзкий на язык, пронырливый и одновременно храбрый и отзывчивый парижский бездомный сорванец, погибший на баррикаде в ходе событий парижских беспорядков в июне 1832 года . Жил в скульптуре слона (точнее, лишь в заготовке для скульптуры), расположенной на площади Бастилии .
- ГЕРОЙ Советского Союза летчик Валерий Чкалов был кумиром( фæзминаг) миллионов мальчишек Советского Союза . А 65 лет назад, после перелета в Америку, Чкалова назвали одним из самых знаменитых людей мира. Любовь к нему вышестоящих не знала границ. Его избрали депутатом Верховного совета, подарили личный самолет, сама Марлен Дитрих брала у него автограф. Для Валерия Чкалова 1937 год стал самым счастливым в его жизни. В декабре 1938 г. летчик-легенда погиб при невыясненных обстоятельствах.
Уацмысы дыууæ сæйраг ныхмæвæрд фæзынды
ХÆСТ —
ФÆНДЫР —
- МÆЛÆТХÆССÆГ
- ÆВДАДЗЫ ХОС, УДДЗÆБÆХГÆНÆГ
Уацмысы темæ, идейæ.
- Темæ у Фыдыбæстæйы Стыр хæст , Бечыр фронтмæ куыд ацыд æмæ куыд фæмард.
- Идейæ у, хæст кæй у æвирхъау: макуыуал уæд хæст.
Хатдзæгтæ
- «Хъæбатыртæ нæ мæлынц.
- Уыдон хъуамæ цæрой æмæ цæрынц адæмы зæрдæты.
- Уыдоны цард фæзмгæйæ, хъуамæ цæрой фæсивæд».
- Хуыдæлты Темырсолтан
Хатдзæгтæ
- Мадæлты фæдзæхст-
- Макуы уал уæд хæст!
- Уадз æмæ æрыгон фæлтæр
- Ма базоной хæсты цæхæр!
СИНКВЕЙН . Ф ранцузаг дзырд, куыд технологи фæзынд Америчы. У фондз рæнхъæй фыст æмдзæвгæ
- 1. Зæгъут ма мын иу дзырдæй нæ урочы темæ, цæуыл дзырдтам абон-номдар. ( фæндыр )
- 2. 2миногоны, темæйы миниуджытæ, æууæлтæ æвдисæг ( хæстæфхæрд, мæлæтдзаг цæф )
- 3. 3 мивдисæджы-æвдисынц темæимæ баст архайд ( цæгъды,зæрдæтæ агайы, хорз хæстоны бæрц ахады )
- 4 . Темæйы сæйраг хъуыдымæ дæхи цæстæнгас æвдисæг иу хъуы- дыйад, кæнæ æмбисонд . (ирон фæндыр- зæрдæйы æвдадзы хос).
- 5 . Иу дзырд-резюме, темæйы синоним (дзæбæхгæнæг)
Рефлекси:
- Нæ урочы нысан цавæр уыдис?
- -Сæххæст æй кодтам?
- -Зæгъут уæ хъуыдытæ.Дзуапп дæтгæйæ пайда кæнут хъуыдыйæдтæй:
- -Æз урокæй мæхицæн райстон…
- -Урок мæ зæрдæмæ фæцыд уымæн æмæ…
- -Урок мæм цымыдисаг фæкаст уымæн æмæ…
- -Æз бамбæрстон…
- -Æз ахъуыды кодтон…
Хæдзармæ куыст
- Ныффыссын фыстæг Бечырмæ.
- Бузныг!