Муса Җәлил иҗатына багышланган ярыш.
(5-8 класслар өчен.)
А.Б. Сезне һәркем белә, башын ия-
Алдыгызга зурлап чәчәк сибә!..
...Сынаулары белән сыный тормыш,
Моабитлар аша үткәрә...
Рух вә җаны көчле булганнары
Йолдыз итеп күккә күтәрә!
Йолдыз итте сезне дә ул, Җәлил,
Алиш,Кормаш, Әхмәт, Баттал,
Фоат, Әхәт, Гариф, Сәлим,
Зиннәт!-
Йолдыз итте
Күңел күкләрендә кабызып!..
Көрәшчеләр рухы көч –дәрт бирә-
Без яшибез сезгә табынып!..
Командалар сәлам алышалар.
“Җырларым” җыры башкарыла.
Бәйгене башлыйбыз. 1нче командага сорау:
*М.Җәлилнең “Маэмай” шигырендәге геройның исеме?
(Акбай, Маэмай, Малай, Эт)
*М.Җәлил кайсы авылда туа?
(Мостафа, Оренбург, Казан, Кушлавыч)
*М.Җәлил кайчан туа?
(9 май 1945, 26 апрель 1886, 22 июнь 1941, 15 февраль 1906)
2 нче командага сорау. *М.Җәлил кем ул?
(Шагыйрь, язучы, рәссам, чаңгычы)
*М.Җәлилнең әнисенең исеме кем?
(Әминә,Рәхимә, Чулпан, Хәдичә)
*М.Җәлилнең “Моабит дәфтәрләре “ җыентыгын туган илгә кем алып кайта?
(А.Алиш, Нигъмәт Терегулов, Ф. Бурнаш)
Җыр “Дулкыннар”
Кем тизрәк җавап бирә?
1.Туган авылы. Мостафа
2. Укыган мәдрәсәсе. Хөсәения
3. Әтисенең исеме Мостафа.
4. Җәлилчеләр ничәү ? 11
5. Хатынының исеме Әминә
6. Ничәнче елда хөкем ителә? 1944 25 август
7. М.Җәлил кайсы язучы белән төрмәдә утырган? А. Алиш
8. Чишмәгә сусавын басарга килгән егетне кем коткара? Сандугач
9. Кайсы өлкәдә туа? Оренбург
10. Беренче шигыренең исеме “Бәхет”
11.Әсирлеккә ничәнче елда эләгә? 1942
12. Кызының исеме ничек? Чулпан
13. Ничә көн тоткында була? 791
14. Җәлилнең тормышын өйрәнүче язучы Р.Мостафин
15. “Кызыл ромашка “ шигырендә батырның кайсы җире яраланган?
Кулбашы
16.Җәлилнең кайсы шигырендә бала чыгармаучы кош турында сүз бара? Күке.
Музыкаль пауза.
Бирем: һәр командадан берәр укучы күз бәйләп рәсем ясый.
Карак песи, куян , кызыл ромашка.
1 нче команда.
3 укучы кросворд чишә.
Шигырьдәге агач исеме
Кызына багышланган шигыре
А.Алишка багышланган шигыре
Җәлилнең һөнәре.
Ул шигырьләрен башка исем белән атый
Явызлык шигыренең синонимы
Шагыйрьнең көрәштәше
Багышлармын калган гомеремне ...... өчен изге көрәшкә
Аны һәркем яратып кабул итә.
2 нче команда
Мусаның туган аылы
Таң йолдызының исеме
Солдатны үлемнән саклаган кош
Шагыйрьнең әсирлектәге шигырьләр җыентыгы
“Сездә минем бөтен тойгыларым” кайсы шигырь юлларыннан?
Шагыйрьнең тормыш иптәше
Шагыйрьнең көрәштәше
Шагыйрь өчен иң газиз булган кешенең исеме
“Барыгыз болынга, балалар” шигыренең исеме
Командалар бер- берсенә сораулар бирәләр.
Музыкаль пауза .җыр “Чишмә”
Капитаннар бәйгесе.
1.М. Җәлил Казанга кайчан килә? 1922
2. “Хөкем алдыннан” картинасының авторы Х.Якупов
3. “Моабит дәфтәрләре” дигән циклда ничә шигырь бар? 93
4.”Моабит дәфтәре кем тарафыннан һәм кайчан кайтарыла?
1946 елда Терегулов бирә.
5.2 нче дәфтәр кем тарафыннан тапшырыла? 1977 Андре Темерманс
6.Муса ничәнче елда ничек үлә? 1944ел 25 августта гильотинада башын кисәләр
7. Т.Миңнуллинның Җәлилгә багышланган драмасы “Моңлы бер җыр”
8. Җәлилгә нинди исем бирелә? Советлар союзы Герое
М.Җәлил иҗатын беләсезме?
1 команда. 2 команда
Я сузып кына , Сикереп торды Марат
Я бик еш кына Күрә эшләр харап
Кикрикүк Тагын соңга калган
Кикрикүк (әтәч) Шул сәгатькә карап.(сәгать)
Суык бабай, кил безгә Калын урманда
Яңа ел бәйрәменә Гел кичкә каршы
Чыршы әйләнәсендә Ишетелә моңлы
Җыр җырлап әйләнергә. (Суык бабай) Бер кош тавышы.(Күке)
Тау астында җырлап чишмә ага Кайгырма, күз нурым!
Камышлыкка кереп югала Ул килсә эчәргә,
Татлы суы, дәртле җыры белән Коткарам мин үзем
Гөлчәчәкле җирне сугара. Мин беләм нишләргә.
(Чишмә) (Сандугач һәм чишмә)
Чәчәкләр кәефләнеп Алдый алмас мине түбән ләззәт
Җай гына селкенделәр Вак тормышның чуар пәрдәсе
Һәм кинәт шунда гаҗәп Шигыремдәге чынлык, ут һәм сөю
Бер яңа хәл күрделәр. Яшәвемнең бөтен мәгънәсе.
(Кызыл ромашка) (Җырларым)
Җир йөзе шундый киң. Шундый тәртип монда: акылы барның
Күңелле һәм якты Балта белән башын чабалар.
Тик төрмәм караңгы, Ишекләре бикле килеш яна
Ишеге йозаклы. Карт аналар, бала чагалар.(Соңгы җыр) (Серле йомгак)
А.Б.
Җырлый белми бөркетләр,
Сугыша белми былбыл,
Җырдан сызланмый бөркетләр,
Сугышта үлми былбыл.
Муса кайсы шул кошларның
Җанына сыйган Җир,Күк...
Сугыша белгән былбыл ул.
Һәм җырлый белгән бөркет.
