Қамыс құлақ, тостаған тұяқ
Мінсең қанат, сүті – дәрі, еті-тамақ.
Асың барда ел таны – беріп жүріп,
Атың барда жер таны - желіп жүріп.
Өмір
мектебі
Бөта-
көз
Көкше-
нің
көрінісі
Шығар-малары
Ақ аю
Шыбын-
сыз жаз
Балуан
Шолақ
СҚО, Жамбыл ауданы, Жаманшұбар өңірінде туған. Аса көрнекті майталман жазушы, қоғам қайраткері. Көптеген шығарманың авторы. “Ботагөз”, “Балуан Шолақ” кинолары бар
5
Сөздік жұмыс
Қос – шөп шабу, егін салу, жылқыны қысқы отарда бағу кезінде көшіп-қонуға ыңғайлы баспана.
Мәтін бойынша жұмыс
- Әңгімеде жылқының аналық мейірімі туралы не айтылады?
- Жылқының адамға қандай пайдасы бар деп ойлайсың?
- Батырлар жырындағы жылқының қасиеттерін есіңе түсір
- Әңгімені оқып шыққанда қандай сезімде болдың? Сені таң қалдырған жайт болды ма?
Мынау менің жүрегім,
Бәрі осыдан басталған.
Мынау басым ақылды,
Бәрін осы басқарған.
Мынау менің оң қолым
Мынау менің сол қолым,
Барлық істі атқарған.
Жылқының пайдасы
Дәлел
Еті
Қымызы
Терісі
Өзге малдың етінен күшті, қуатты,
құрттаса таза етіне жеткенде өліп
қалады
Өкпе ауруына ем, ол сүтінің
өте күштілігінен
Жылқының терісінің исіне жылан
жоламайды, жылан шаққан адамға
аттың терін ішкізсе, мың да ір ем,
терісі асыл болғаны
Қиыншылықтар
- Мұнда жүйрік , жарыс аттар 25-100 шақырымдық қашыққа шабады . Оның жолында айналып өтетін көл , сай - сала , бел - белестер тәрізді кедергілі жерлер болуға тиісті . Аламан бәйге үлкен тойда , үлкен аста , торқалы тойлар мен зор мерекелерде жарияланады .
- Ойын үшін жігіттер мен қыздар іріктеліп , ұшқыр , жүйрік аттарға мініп шығады . Қашықтығы 300, ал ені 30-40 метрлік тегіс , топырағы жұмсақ , ашық алаң таңдалып алынады . Жарыстың басталатын жері – алаңның бір маңдайында қатынасушылар орағытып өту үшін қарақшы қойылады . Бұған көбінесе қызыл жалау қағылады .
- Жарыс жекелей де өтеді . Егер екі топқа бөлінсе , онда қыздар мен жігіттердің саны тең болуы қажет .
- « Теңге ілу » - ептілікті , атқа жақсы отыруды керек ететін ұлттық ойын . Келін түсіру , қыз ұзату салтанатында қалыңдық орамалға түйіп , өзінің күміс шолпысын , әйтпесе жүзігін тастайды .
- Сондықтан да кей жерлерде бұл ойын «жүзік ілу» деп аталады. Қатты шауып келе жатқан шабандоз жігіт ат екпінін бәсеңдетпеспен, әлгі орамалды іліп алып кетуі керек. Сонда ол беташар айтуға ерік алады.
- Көкпар ж ігіттердің күш-қайратын, ерлік, ептілігін сынайтын елдің ерекше қасиетін, ерекшелігін танытатын ұлттық салт ойыны. Жұрт «көкпар» немесе «көк бөрі» деп атайды. Айтта, тойда, аста «көкпар» тартылады. Ойынға екі жақтан ат тұрманы сайлы, мықты, епті жігіттер шығады. Көкпарға лақ беріледі (кейде бұзау да берілген).
- Күші, айласы асқан жігіттер жеңіске жетеді. Көкпардың мұндай түрін «тақым тартыс» деп атайды. Кейде көкпарға бірнеше (кейде 10, 15 атты) жігіттер қатысады. Мұны дода дейді. Ойын шарты бойынша көкпарды жерден алып қашып бұрынғы кезде бір құрметті адамның үйіне апарып тастауға тырысады.
Көне түсініктерге қарағанда жылқы- киелі көк пырақ .
Ол пырақтарды ҚР Елтаңбасынан көруге
болады.
Үй тапсырмасы
Жылқы деген жануар,
Құшақ жетпес жалы бар.
Бие, құлын, тайы бар,
Үйірімен жайылар.
Сауын желі басында,
Сүт бұлағы осында.
Ішсең сары қымызың
Затына аты сай түлік.
Кермеде тұр сәйгүлік.
“ Желден жүйрік
жануар”,
Деген сөздің жаны бар.
Сабақ аяқталды!
Назарларыңызға
рахмет!
