Көмірсутектер. Алкендер.

Сабақ тақырыбы

10.3B Көмірсутектер. Алкендер.

Оқу мақсаты

• 10.4.3.13 алкендердегі байланыстың қанықпағандығын және алкендерге тән изомерия түрлерін түсіну;

Сабақ мақсаттары

• Көміртек атомы барлық қосылыстарында төрт байланыс түзетіндігін біледі;
• Алкендер молекуласында қос байланыс түзетіндігін біледі;
• Құрылысына қарап этеннің этанмен салыстырғанда химиялық белсенді екенін болжау:
• Гомологтық қатарын құрастыру, жалпы формуласын қорытып шығару.

Үй тапсырмасын сұрау. Мини планшедпен жұмыс. «Формула жазу»

• Алкандардың жалпы формуласы.
• Алкандарға қандай изомер түрлері тән?
• Н- бутанның формуласын жазу.
• Изо бутанның формуласы.
• Алкандар жанғанда қандай өнімдер түзіледі? Формуласын жазу.

Бағалау критерийлері:

• құрылымдық формулаларды дұрыс жазады;
• изомерлердің формуласын дұрыс жазады;
• алкандардың жану өнімдерінің формуласын дұрыс жазады.

Жеке жұмыс. «Сәйкестендіру»

Аталуы

Молекулалық формуласы

Метан

Құрылымдық формуласы

CH 4

Этан

C 2 H 6

Пропан

Бутан

C 3 H 8 

C 4 H 10

Пентан

C 5 H 12

Гексан

C 6 H 14

Бағалау критерийлері:

- құрылымдық формулаларды дұрыс жазады;

- изомерлердің формуласын дұрыс жазады;

• алкандардың жану өнімдерінің формуласын

дұрыс жазады.

Жұптық жұмыс «Модельдеу»

• 1жұп. Этилен және этанның
• 2 жұп. Пропанның және пропиленнің
• 3 жұп. Бутен мен бутанның
• 4 жұп. Пентан мен пентен
• 5 жұп. Гексан мен гексеннің модельдерін құрастырамыз

Талқылау. Идеялар комиксі «Сен қалай ойлайсың?»

Сұрақ: Алкендерге қандай ерекшеліктер тән?

Дұрыс тұжырымдар:

• Қос байланыс бар. Сутек атом саны жетіспегендіктен қос байланыс пайда болады. Қос байланыстың біреуі пи екіншісі сигма байланыс.
• Байланыс ұзындығы қысқа.
• Алкандарға қарағанда белсенді. Пи байланыс әлсіз болғандықтан олардың реакцияға түсу қабілеті жоғары болады.
• Аталуында «– ен» жұрнағы жалғанады.
• Гомологтык қатары бар. Сапалық құрамы бірдей көміртек және сутек атомдарынан тұрады. Ал сандық құрамы әр түрлі болғандықтан гомологтық қатар түзеді.
• Жалпы формуласы: С n H 2n

Жұптық жұмыс «Венн диаграммасы» Екеуінің құрылысындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарын тауып кестені толтырыңыздар

Алкандар

Ұқсастықтары

Алкендер

.

Бағалау критерийлері:

• Көміртек атомының төрт байланыс түзетіндігін біледі;
• Алкендерде қос байланыс түзілу себебін түсіндіреді;
• Қос байланыс есебінен алкендер алкандарға қарағанда реакцияға бейім болуын түсіндіреді;
• Алкендердің саплық және сандық құрамын көрсете алады;
• Гомологтық қатарын құрастыра алады;
• Жалпы формуласын қорытын шығарады.

Жеке жұмыс «Кім жылдам!, Есептеулер» Молекулалық массасы берілген алкандардың формуласын құрастыру.

• Молекулалық массасы 42, 70 және 56 болатын алкеннің формуласын табыңыз.
• Сутекпен салыстырғанда тығыздығы 35 ке тең алкеннің формуласын табыңыз.
• Құрамында 85,7% көміртек бар алкеннің формуласын анықтаңыздар.

Бағалау критерийлері:

• Есептің берілгенін дұрыс жазады;
• Реакция теңденуін дұрыс жазады;
• Формулалары дұрыс;
• Есептеулері дұрыс;
• Жауабы дұрыс.

Сыныппен жұмыс. «Изомер дегеніміз не?»

Схемаларда бутеннің изомерлері көрсетілген. Берілген молекулалық формулалардағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды табыңыз. Изомерлерге анықтама айтыңыз.

транс – бутен

Цис – бутен

Бутен -2

2- метил пропен .

Циклобутан