Сабақ тақырыбы
10.3B Көмірсутектер. Алкендер.
Оқу мақсаты
- 10.4.3.13 алкендердегі байланыстың қанықпағандығын және алкендерге тән изомерия түрлерін түсіну;
Сабақ мақсаттары
- Көміртек атомы барлық қосылыстарында төрт байланыс түзетіндігін біледі;
- Алкендер молекуласында қос байланыс түзетіндігін біледі;
- Құрылысына қарап этеннің этанмен салыстырғанда химиялық белсенді екенін болжау:
- Гомологтық қатарын құрастыру, жалпы формуласын қорытып шығару.
Үй тапсырмасын сұрау. Мини планшедпен жұмыс. «Формула жазу»
- Алкандардың жалпы формуласы.
- Алкандарға қандай изомер түрлері тән?
- Н- бутанның формуласын жазу.
- Изо бутанның формуласы.
- Алкандар жанғанда қандай өнімдер түзіледі? Формуласын жазу.
Бағалау критерийлері:
- құрылымдық формулаларды дұрыс жазады;
- изомерлердің формуласын дұрыс жазады;
- алкандардың жану өнімдерінің формуласын дұрыс жазады.
Жеке жұмыс. «Сәйкестендіру»
Аталуы
Молекулалық формуласы
Метан
Құрылымдық формуласы
CH 4
Этан
C 2 H 6
Пропан
Бутан
C 3 H 8
C 4 H 10
Пентан
C 5 H 12
Гексан
C 6 H 14
Бағалау критерийлері:
- құрылымдық формулаларды дұрыс жазады;
- изомерлердің формуласын дұрыс жазады;
- алкандардың жану өнімдерінің формуласын
дұрыс жазады.
Жұптық жұмыс «Модельдеу»
- 1жұп. Этилен және этанның
- 2 жұп. Пропанның және пропиленнің
- 3 жұп. Бутен мен бутанның
- 4 жұп. Пентан мен пентен
- 5 жұп. Гексан мен гексеннің модельдерін құрастырамыз
Талқылау. Идеялар комиксі «Сен қалай ойлайсың?»
Сұрақ: Алкендерге қандай ерекшеліктер тән?
Дұрыс тұжырымдар:
- Қос байланыс бар. Сутек атом саны жетіспегендіктен қос байланыс пайда болады. Қос байланыстың біреуі пи екіншісі сигма байланыс.
- Байланыс ұзындығы қысқа.
- Алкандарға қарағанда белсенді. Пи байланыс әлсіз болғандықтан олардың реакцияға түсу қабілеті жоғары болады.
- Аталуында «– ен» жұрнағы жалғанады.
- Гомологтык қатары бар. Сапалық құрамы бірдей көміртек және сутек атомдарынан тұрады. Ал сандық құрамы әр түрлі болғандықтан гомологтық қатар түзеді.
- Жалпы формуласы: С n H 2n
Жұптық жұмыс «Венн диаграммасы» Екеуінің құрылысындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарын тауып кестені толтырыңыздар
Алкандар
Ұқсастықтары
Алкендер
.
Бағалау критерийлері:
- Көміртек атомының төрт байланыс түзетіндігін біледі;
- Алкендерде қос байланыс түзілу себебін түсіндіреді;
- Қос байланыс есебінен алкендер алкандарға қарағанда реакцияға бейім болуын түсіндіреді;
- Алкендердің саплық және сандық құрамын көрсете алады;
- Гомологтық қатарын құрастыра алады;
- Жалпы формуласын қорытын шығарады.
Жеке жұмыс «Кім жылдам!, Есептеулер» Молекулалық массасы берілген алкандардың формуласын құрастыру.
- Молекулалық массасы 42, 70 және 56 болатын алкеннің формуласын табыңыз.
- Сутекпен салыстырғанда тығыздығы 35 ке тең алкеннің формуласын табыңыз.
- Құрамында 85,7% көміртек бар алкеннің формуласын анықтаңыздар.
Бағалау критерийлері:
- Есептің берілгенін дұрыс жазады;
- Реакция теңденуін дұрыс жазады;
- Формулалары дұрыс;
- Есептеулері дұрыс;
- Жауабы дұрыс.
Сыныппен жұмыс. «Изомер дегеніміз не?»
Схемаларда бутеннің изомерлері көрсетілген. Берілген молекулалық формулалардағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды табыңыз. Изомерлерге анықтама айтыңыз.
транс – бутен
Цис – бутен
Бутен -2
2- метил пропен .
Циклобутан
